EU sitt bygningsenergidirektiv: Kva betyr det for norske bygg- og bustadeigarar?

EU har vedteke eit nytt bygningsenergidirektiv som kan få stor betydning for norske bustadeigarar i åra som kjem. Men kva inneber eigentleg dette direktivet, og kva konsekvensar vil det ha om det blir innlemma i norsk lov? I denne artikkelen tek vi ein grundig gjennomgang av det nye direktivet, kva det krev, og korleis etterisolering med blåseisolasjon kan vere ein nøkkelløysing for å møte framtidas energikrav.

Bygningsenergidirektivet (EPBD) er eit EU-direktiv som set krav til energiytinga i bygningar for å redusere energibruk og klimagassutslepp. Hovudmåla er å få alle nye bygningar til å vere nullutsleppsbygg innan 2030, og å gradvis betre energistandarden i den eksisterande bygningsmassen, mellom anna gjennom renovering. Målet er å gjere bygningar meir energieffektive og klimavennlege.

Kva er bygningsenergidirektivet?

Bygningsenergidirektivet frå EU vart vedteke 24. april 2024 og publisert i EU-Tidende 8. mai 2024. Direktivet er ein del av EUs «Klar for 55»-pakke og har som hovudmål å oppnå ein fullstendig avkarbonisert bygningsmasse innan 2050.

Hovudmål i direktivet

Direktivet set fleire klare mål for medlemslanda:

For nye bygg:

• Alle nye bygg eigd av offentlege institusjonar skal vere nullutsleppsbygg frå 2028

• Alle nye bygg skal vere nullutsleppsbygg frå 2030

• Livssyklus-klimagassutslepp (GWP) skal visast i energiattesten for større nybygg frå 2028, og for alle nybygg frå 2030

For eksisterande bygningsmasse:

• Gjennomsnittleg energibruk i bustadar skal reduserast med minst 16 prosent frå 2020 til 2030

• Gjennomsnittleg energibruk skal reduserast med minst 20-22 prosent innan 2035

• Eksisterande bygningsmasse skal gjerast om til nullutsleppsbygg innan 2050

For næringsbygg:

Det blir stilt strengare krav om raskare renovering av dei dårlegaste byggja, med moglegheit for å gjere unntak for visse typar bygg som feriebustadar og historiske bygningar.

Kva med tvungne oppgraderingar?

Eit viktig poeng å presisere: Direktivet pålegg ikkje enkelte bustadeigarar å oppgradere bustadane sine. Dei medieomsette pålegga om at bustader med energikarakter G måtte oppgraderast til E og D innan 2030 og 2033 vart ikkje vedteke i den endelege versjonen av direktivet. I staden set direktivet eit mål om reduksjon i den gjennomsnittlege energibruken i heile bygningsmassen. Korleis kvart land vel å oppnå dette målet, er opp til nasjonale styresmakter å avgjere gjennom ulike verkemiddel som støtteordningar, byggkrav og vegleiing.

Korleis påverkar direktivet Noreg?

Som EØS-land er Noreg normalt forplikta til å innlemme EU-direktiv som er markerte som EØS-relevante. Bygningsenergidirektivet er markert som EØS-relevant, men kva tid og korleis det eventuelt skal innlemmast i norsk rett er førebels ikkje avgjort. Energidepartementet sende direktivet på offentleg høyring hausten 2025, med høyringsfrist 5. januar 2026. Høyringa vil spele inn i departementet sitt vidare arbeid i EØS-prosessen.

Den norske situasjonen

Noreg har eit svært godt utgangspunkt samanlikna med mange EU-land:

Energimiks i bygg:

• 80 prosent av energibruken i norske bygg er elektrisitet basert på fornybar vasskraft

• Det er ulovleg å installere energiløysingar basert på fossile energikjelder

• Det øvrige forbruket er i stor grad fjernvarme og bioenergi

• Utsleppa frå norske bygg utgjer berre om lag 1 prosent av Noregs samla utslepp

Samanlikna med EU:

• I EU er gass i stor grad brukt til oppvarming og matlaging

• Straumen som blir brukt er også basert på kraftproduksjon med store innslag av fossile energikjelder

• Bygg utgjer over 30 prosent av dei energirelaterte utslippa i EU

Eksisterande mål og verkemiddel:

• Stortinget har allereie vedteke eit mål om 10 TWh redusert straumforbruk i bygg innan 2030

• Noreg har nokre av dei strengaste energikrava til bygg i Europa

• Det finst allereie mange verkemiddel som trekkjer i retning av meir energieffektive bygg

Kva konsekvensar kan direktivet få?

Ingen tvangskrav for enkelteigarar

Regjeringa har vore tydeleg på at det ikkje er aktuelt å påleggje huseigarar å energieffektivisere bustadane sine. I staden vil regjeringa bruke verkemiddel som gir meining for norske forhold:

• Støtteordningar gjennom Enova og Husbanken

• God vegleiing om smarte energitiltak

• Integrering av energitiltak ved oppussing som uansett skal gjerast

Auka fokus på energieffektivisering

Direktivet vil truleg føre til:

• Styrka satse på energieffektivisering i Noreg

• Meir fokus på nasjonal strategi for rehabilitering og energisparing i bygningar

• Utvikling av marknadar og forretningsmodellar for energieffektive løysingar

• Betre tilpassing av norsk regelverk til europeiske standardar

Støtteordningar frå Enova

Frå august 2025 har Enova lansert nye støtteordningar som gjer det enklare for bustadeigarar å gjere bustaden sin meir energieffektiv. Dette er ei direkte oppfølging av det auka behovet for energitiltak i bygningsmassen.

Støtte til etterisolering:

• Etterisolering av tak/loft: 25 prosent av fakturerte kostnader, oppad avgrensa til 150 kroner per kvadratmeter (maksimalt 22.500 kroner for 150 m²)

• Etterisolering av veggar: 25 prosent av fakturerte kostnader, oppad avgrensa til 150 kroner per kvadratmeter (maksimalt 37.500 kroner for 250 m²)

Viktige vilkår:

• Du må søkje før oppstart av tiltaket

• Bustaden må vere bygd før 1. juli 1997

• Arbeidet må utførast av godkjente fagfolk

• Bustaden må vere ein heilårsbustad med oppvarma areal over 50 m²

Enova har sett av minst 587 millionar kroner årleg til energitiltak i heilårsbustader og bustadselskap.

Blåseisolering med cellulose – ein nøkkelløysing?

Kvifor er etterisolering så viktig?

Etterisolering er eitt av dei mest effektive tiltaka du kan gjere for å redusere energibruken i bustaden din. Mange norske bustadar, spesielt dei bygde før 1990-talet, har altfor dårleg isolasjon etter dagens standard:

• Hus bygde før 1955 har gjerne lite eller ingen isolasjon

• Hus frå 1955-1990 har mineralull, men langt mindre tykkelse enn dagens krav

• Dårleg isolasjon fører til høge oppvarmingskostnader og dårleg komfort

• Kuldebroar og luftlekkasjar er vanleg i eldre bygg

Celluloseisolasjon – ein miljøvenleg og effektiv løysing

ISOCELL celluloseisolasjon, som Fjordane Isolering bruker, er ein av dei beste løysingane for etterisolering:

Miljøfordelar:

• Laga av 90 prosent resirkulerte aviser

• Har eit negativt karbonfotavtrykk frå vogge til grav

• Tre i avispapiret bind CO₂ gjennom heile levetida

• Isolasjonen kan gjenbrukast ved å suge han ut og blåse han inn att

• Produksjonen er basert på grøn og fornybar energi

• Låg energiforbruk ved produksjon: ca. 0,09 kWh/kg

Branntryggleik:

• Brannklasse B-s2,d0 – best oppnåelege brannklasse for organiske isolasjonsmateriale

• Kan brukast i bygningar i brannklasse 1 og i bustadar med inntil tre etasjar

• Forkullar sakte ved brann og dannar eit beskyttande lag

• Tilsett mineralske salt bind vatn som kjøler ned isolasjonen ved høge temperaturar

• Dokumenterte brannklassifiserte konstruksjonar for veggar, tak og etasjeskiller

Tekniske fordelar:

• Høg varmelagringskapasitet – held på varmen om vinteren og ute om sommaren

• Låg luftgjennomgang – hindrar konveksjon i isolasjonen

• 100 prosent fyllingsgrad – eliminerer kuldebroar og luftlekkasjar

• God lyddemping grunna høg densitet (ca. 50 kg/m³)

• Motverkar sopp, mugg, råte og skadedyr

• Mus og rottar kan ikkje lage ganger eller bol i celluloseisolasjonen

Praktiske fordelar:

• Raskt og effektivt – store område blir isolerte på kort tid

• Lite spill og avfall

• Ingen internlogistikk av isolasjonspakkar på byggeplass

• Tekniske instalasjonar kan ferdiggjerast før isolering

• Ingen kapping av materiale

• Ryddig arbeidsmetode

Varmeledningstala:

• λD (deklarert): 0,039 W/mK

• CE-merka: CE-ETA-06/0076

• VOC-klasse A+/A – svært låge eller ingen emisjonar

Eigna for ulike bygningstypar

Celluloseisolasjon er velegna til:

• Etterisolering av eldre bustadar

• Nybygg med høge energikrav (også passivhus)

• Loftsrom

• Veggar (hulromsblåsing)

• Etasjeskiller

• Industribygg

• Skular og barnehagar

• Andre offentlege bygningar

Kombinerte tiltak gir best effekt

For å få mest mogleg ut av investeringa kan det vere lurt å kombinere etterisolering med andre tiltak:

• Installere balansert ventilasjon (gjenbruker 70-90% av varmen)

• Skifte til energieffektive vindauge og dører

• Installere varmepumpe

• Leggje solceller

Kombinerte tiltak kan gje høgare totalt tilskudd frå Enova og kortare tilbakebetalingstid.

Konklusjon

EU sitt bygningsenergienergetivdirektiv set ambisiøse mål for å redusere energibruken og klimagassutsleppa frå bygg. For Noreg, som allereie har ein av verdas reinaste bygningsmasser, handlar det i hovudsak om å vidareutvikle og styrke dei gode verkemidla vi allereie har.

Tre viktige poeng å hugse:

1. Ingen tvangskrav: Direktivet pålegg ikkje enkeltpersonar å oppgradere bustadane sine. Måla skal nåast gjennom nasjonale verkemiddel som støtteordningar og vegleiing.

2. Noreg er godt rusta: Vi har allereie høge energikrav, fornybar energi i bygg og låge utslepp. Direktivet vil likevel føre til auka fokus på energieffektivisering.

3. Støtte er tilgjengeleg: Enova sine nye støtteordningar for etterisolering gjer det meir attraktivt å gjennomføre energitiltak no. Med inntil 37.500 kroner i støtte til veggisolering og 22.500 kroner til takisolering, er dette ein god sjanse til å få redusert energirekninga og auka komforten i heimen.

Etterisolering med blåseisolasjon av cellulose er ein framtidsretta løysing som kombinerer effektiv energisparing, miljøvenlegheit og god branntryggleik. Med eit negativt karbonfotavtrykk og høg isoleringsevne, er dette eit tiltak som både svarar på dagens behov og framtidas krav.

Om du vurderer å etterisolere bustaden din, kontakt gjerne Fjordane Isolering for ei gratis befaring og fagleg rådgjeving.

Kjelder:

1. Regjeringen.no: Spørsmål og svar om bygningsenergidirektivet (mars 2025) https://www.regjeringen.no/no/tema/energi/eueos_og_energi/Sporsmal-og-svar-om-bygningsenergidirektivet/id3084515/

2. Stortinget.no: Revidert bygningsenergidirektiv vedtatt av Europaparlamentet (2024) https://www.stortinget.no/no/Hva-skjer-pa-Stortinget/EU-EOS-informasjon/EU-EOS-nytt/2024/eueos-nytt---21.-mars-2024/revidert-bygningsenergidirektiv-vedtatt-av-europaparlamentet/

3. Regjeringen.no: Høring av Bygningsenergidirektiv (EU) 2024/1275 (september 2025) https://www.regjeringen.no/no/dokumenter/horing-av-bygningsenergidirektiv-eu-20241275/id3120072/

4. Europalov.no: Bygningsenergidirektivet 2024 https://europalov.no/rettsakt/bygningsenergidirektivet-2024/id-29734

5. NHO: Bygningsenergidirektivet https://www.nho.no/tema/energi-miljo-og-klima/eus-klima--og-energisamarbeid/ren-energi-pakken/bygningsenergidirektivet/

6. Enova: Etterisolering vegg https://www.enova.no/nb/privat/bolig/stotte/etterisolering-vegg

7. Huseierne: Nå kan Enova støtte isolasjon og varmepumper (desember 2024) https://www.huseierne.no/nyheter/na-ligger-ballen-hos-enova/

8. Hunton Fiber: Enova lanserer nye støtteordninger for etterisolering (august 2025) https://www.hunton.no/nyheter/enova-lanserer-nye-stotteordninger-for-etterisolering/

9. CBI Norge: Celluloseisolasjon – produktinformasjon https://www.cbinorge.no/celluloseinsolasjon

10. Fremtidens Byggenæring: Ønsker å løfte frem de gode egenskapene (2017) https://www.fremtidensbygg.no/onsker-a-lofte-frem-de-gode-egenskapene/

11. Bygg og Bevar: Celluloseisolasjon https://byggogbevar.no/enoek/artikler/celluloseisolasjon/

12. LavKarbonBygg: Isocell papirull-isolering https://www.lavkarbonbygg.no/product-page/cbi-papirull-isolering

13. Energi og Klima: Nye regler for energisparing i bygg endelig vedtatt i EU (april 2024) https://www.energiogklima.no/nyhet/brussel/nye-regler-for-energisparing-i-bygg-endelig-vedtatt-i-eu

14. Enova: Bygningsenergidirektivet https://www.enova.no/energimerking/om-energimerkeordningen/bygningsenergidirektivet/